سنتور یکی از سازهای سنتی و محبوب در ایران است که در خانوادهٔ سازهای زهی قرار می‌گیرد. نت خوانی سنتور یکی از مهارت‌های اساسی برای نوازندگان این ساز است و برای اجرای قطعات موسیقی سنتور بسیار مهم است.
در نت خوانی سنتور، اصولاً از نت‌نامهٔ سنتی استفاده می‌شود که به آن “مقام” یا “دستگاه” نیز گفته می‌شود. در این نت‌نامه، هر مقام شامل یک سری نت‌ها و آوازها است که در حالت اصلی و تغییراتی که می‌توان بر روی آن اعمال کرد به ترتیب می‌آید.
نت‌های سنتور را می‌توان با استفاده از نت‌نامهٔ سنتی یا نمادهایی که برای هر نت در نت‌نامه وجود دارد، خواند. این نمادها معمولاً با حروف الفبای فارسی نمایش داده می‌شوند و هر کدام از حروف با یک نت مشخص در سنتور متناظر است. همچنین، در برخی سیستم‌های نت‌نویسی، از نمادهای عددی نیز استفاده می‌شود.در دوره آموزش سنتور در کرج با جزئیات بیشتر به آموزش سنتور خواهیم پرداخت.
نت نانمه سنتی سنتور چیست؟
نت‌نامهٔ سنتی سنتور به عنوان مقامهای سنتور شناخته می‌شود. این مقامها یک سری نت و آوازها را شامل می‌شوند که در سنتور برای نت‌خوانی و اجرای قطعات موسیقی استفاده می‌شود. هر مقام در نت‌نامهٔ سنتور شامل نت‌ها و ترتیب خاصی از آنها است که بر اساس آن می‌توان قطعات موسیقی مختلف را اجرا کرد.
نت‌نامهٔ سنتور در اصل از سَل و میکسولیدیا تشکیل شده است که به همراه برخی تغییرات و اصلاحات در طول سال‌ها شکل گرفته است. نمادهایی که در نت‌نامهٔ سنتور استفاده می‌شود، معمولاً با حروف الفبای فارسی نمایش داده می‌شوند و هر کدام از حروف با یک نت مشخص در سنتور متناظر است. برای مثال، حرف “د” به معنای نت دوم یا ری است، حرف “س” به معنای نت اول یا دو است و حرف “لا” به معنای نت پنجم یا سل است و غیره.
هر مقام سنتور ممکن است شامل ترتیبی از این نت‌ها باشد و با تغییراتی که در طول اجرا اعمال می‌شود، می‌توان به زیبایی و تنوع بیشتری در موسیقی سنتور دست یافت. با تسلط بر نت‌نامهٔ سنتور و توانایی خواندن نت‌ها و آوازهای مربوطه، می‌توانید قطعات موسیقی سنتور را به طور صحیح و دقیق اجرا کنید.
دستگاه یا مقام در نت خوانی سنتور
در نت‌خوانی سنتور، دستگاه‌ها و مقامها نقش مهمی در نواختن و تفسیر قطعات موسیقی دارند. در زیر، به برخی از دستگاه‌ها و مقامهای مشترک در نت‌خوانی سنتور اشاره می‌کنم:
دستگاه‌ها در نت خوانی سنتور
– رباب: رباب یکی از دستگاه‌های اصلی سنتور است و معمولاً برای نواختن نت‌ها و ملودی‌ها استفاده می‌شود.
– پیک: پیک یک نوع پلکان است که بر روی سیم‌های رباب قرار می‌گیرد و با استفاده از آن نت‌ها را تولید می‌کنید.
– سیم‌ها: سنتور دارای سیم‌هایی است که با استفاده از پیک، باز و بسته می‌شوند تا نت‌ها تولید شوند. سیم‌ها بر اساس نت‌ها و مقامها تنظیم می‌شوند.
مقامها در نت خوانی سنتور
– مقام رستگار: مقام رستگار یکی از مقامهای محبوب در نت‌خوانی سنتور است. این مقام بر پایهٔ ترتیب نت‌ها و توالی صداها ساخته می‌شود.
– مقام نوا: مقام نوا یکی دیگر از مقامهای استفاده شده در نت‌خوانی سنتور است. این مقام نیز بر اساس ترتیب نت‌ها و توالی صداها ساخته می‌شود و جزو مقامهای پرکاربرد در موسیقی سنتور است.
– مقام حجاز: مقام حجاز یکی از مقامهای سنتور است که در موسیقی سنتی ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مقام احساس شور و شادی را به نواختن سنتور القا می‌کند.
واضح است که نت‌خوانی سنتور یک هنر پیچیده است و نیازمند تمرین و تسلط است. بهتر است با استاد مجرب همکاری کنید و از تجربیات و راهنمایی‌های او بهره ببرید تا بهبود و پیشرفت در نت‌خوانی سنتور داشته باشید.
توصیه می‌شود برای یادگیری نت‌نامهٔ سنتور و نت‌خوانی، از منابع آموزشی معتبری استفاده کنید، از جمله کتاب‌ها، دروس آنلاین و درس با استاد. با تمرین و تمرکز، می‌توانید در این زمینه تسلط کسب کنید و از نواختن سنتور بهره‌وری کنید.
منابع آموزشی نت خوانی سنتور
برای یادگیری نت خوانی سنتور، می‌توانید از منابع آموزشی متنوعی استفاده کنید، از جمله:
۱. دروس آنلاین: می‌توانید به دنبال دروس و آموزش‌های آنلاین در وبسایت‌ها و پلتفرم‌های آموزشی بگردید. در این دروس، مباحث مربوط به نت خوانی سنتور به صورت تئوری و عملی به شما آموزش داده می‌شود. موجودیت من فقط در داده‌های تا سپتامبر ۲۰۲۱ آموزش‌های آنلاین خاصی را نمی‌شناسد. با این حال، شما می‌توانید به روش‌های زیر برای یافتن دوره‌های آنلاین نت‌خوانی سنتور مراجعه کنید:
پلتفرم‌های آموزشی آنلاین: وبسایت‌ها و پلتفرم‌های آموزشی مختلف میزبان دوره‌های آنلاین دربارهٔ نت‌خوانی سنتور هستند. می‌توانید به دنبال این پلتفرم‌ها بگردید و دوره‌های مناسب را انتخاب کنید. برخی از پلتفرم‌های معروف شامل Udemy، Coursera، Skillshare و MasterClass هستند.
جستجوی ویدئوها و آموزش‌های آنلاین: ممکن است ویدئوها و آموزش‌های آنلاین رایگان در وبسایت‌ها مانند YouTube و Vimeo وجود داشته باشد. با جستجوی عباراتی مانند “آموزش نت‌خوانی سنتور آنلاین” می‌توانید به نتایج مربوطه دسترسی پیدا کنید.
گروه‌های آموزشی و انجمن‌های آنلاین: عضویت در گروه‌های آموزشی سنتور یا انجمن‌های موسیقی آنلاین می‌تواند به شما کمک کند تا اطلاعات و منابع مربوط به نت‌خوانی سنتور را پیدا کنید. در این گروه‌ها، افراد متخصص و علاقه‌مند به سنتور می‌توانند به شما راهنمایی کنند و منابع آموزشی را به اشتراک بگذارند.
در هر صورت، قبل از ثبت نام در هر دوره آنلاین، اطمینان حاصل کنید که منبع یا مدرس مطمئن و مناسب است و دارای بازخوردهای مثبت از سایر دانش‌آموزان است. همچنین، توصیه می‌شود صبر و حوصله لازم را در یادگیری نت‌خوانی سنتور داشته باشید و تمرین منظم را در برنامه خود قرار دهید.
۲. کتاب‌ها و منابع چاپی: در کتابخانه‌ها یا فروشگاه‌های کتاب، می‌توانید کتاب‌ها و منابع مرتبط با نت خوانی سنتور را پیدا کنید. این کتاب‌ها معمولاً شامل تئوری و تمرینات عملی برای یادگیری نت خوانی هستند.
۳. درس با استاد: بهترین راه برای یادگیری نت خوانی سنتور، درس گرفتن با یک استاد حرفه‌ای است. یک استاد مجرب می‌تواند به شما تکنیک‌ها و روش‌های صحیح نت خوانی را آموزش دهد و شما را در مسیر صحیح هدایت کند.
در نهایت، برای یادگیری نت خوانی سنتور صبور و پیوسته تمرین کردن بسیار مهماست. با تمرین منظم و تمرکز، می‌توانید به طرز موثری مهارت خواندن نت‌ها را در سنتور تقویت کنید. همچنین، گوش دادن به قطعات موسیقی سنتور و تمرین نت خوانی با روش‌های مختلف نیز به شما کمک خواهد کرد.
در نهایت، مهمترین نکته در یادگیری نت خوانی سنتور، پشتکار و تمرین مداوم است. با تمرین منظم و علاقه‌مندی به ساز، می‌توانید در این زمینه پیشرفت کنید و لذت بیشتری از نواختن سنتور ببرید.
